Een traditionele Malawinese begrafenis

Woensdag was denk ik de meest indrukwekkende dag tot nu toe. We zijn de hele dag aanwezig geweest op de begrafenis van de moeder van Patricio. Ze is geboren in 1912, dus wat dat betreft is ze heel oud geworden.

He gebruik is hier dat je begraven wordt in je geboorteplaats. Na het overlijden word je zo snel mogelijk begraven. Dit kan dus zelfs op dezelfde dag zijn. Als je echter nog lang moet reizen naar de geboorteplaats, wordt het lichaam eerst gebalsemd. Anders gaat dat met de hitte hier niet echt werken.
Vervolgens wordt de kist met familie naar het dorp gebracht. Daar zullen de mannen de hele nacht buiten zitten praten. De vrouwen van dat dorp en familie etc. zulen de hele nacht opblijven om te zingen. Het geloof is hier dat er leven na de dood is, dus moet er gezorgd worden voor een soepele overgang. Het zingen helpt daarbij.
Dit duurt dus de hele nacht, terwijl de kist in een hutje ligt.
De volgende dag gaat het praten van de mannen en het zingen van de vrouwen door tot aan de kerkdienst. Mannen en vouwen doen dus alles gescheiden hier.

Wij gingen pas de volgende dag. Dit betekende voor ons dat we eerst zo’n 2 uur moesten rijden om in een klein lemen hut dorpje te komen midden in de bush. Met een hoop mensen achterin die ook gingen.
Toen we aankwamen hoorden we het gezang al van verre. Er werden gelijk stoelen voor ons neergezet, een hele eer. En we gingen zitten. Ik mocht als enige vrouw tussen de mannen zitten. De rest van de vrouwen zat op de grond. Alhoewel hier ook een aantal mannen tussen zaten, maar dat was volgens mij omdat ze van dezelfde kerk waren en de liederen meezongen.

Patricio waardeerde het zeer dat we waren gekomen. Het is wel raar, want het is een soort statussymbool als je blanken op je bruiloft of begrafenis hebt. Maar goed. Vervolgens is het ook gebruikelijk om geld te doneren op het moment dat je iemand condoleert. En er wordt bijgehouden hoeveel iedereen geeft.

Dus toen zaten we daar tussen de mannen, onder een boom, en hebben een uur geluisterd naar het gezang van de vrouwen. Dat is erg mooi, bijna hypnotiserend.
Vervolgens werden we geroepen voor het eten. Ze (de vrouwen) hadden een speciaal hutje klaar gemaakt met een rieten mat op de grond voor het managementteam van Majete, dus hebben we met Harvey en Stella gegeten.
Voor gelegenheden als dit worden er vaak een of meerdere geiten geslacht. En natuurlijk is er nsyma, een soort maisdeeg wat je met je hand rolt en eet.
Aangezien we hoge gasten waren, kregen we de specialiteiten. Tinus waagde zich aan de geitenmaag omwikkeld met geitendarm. Ik hield het bij geitenlever. We leven nog.

Toen we weer terugliepen stond de kist buiten voor het huis omring door de vrouwen. Vervolgens kregen we een paar kleine toespraakjes waar het woord ‘pepani’ (i’m sorry for your loss) vaak in voorkwam.
En natuurlijk werd nog even opgenoemd hoeveel iedereen had gegeven. Dus hoorden we in het Chichewa ineens onze namen voorbij komen.

Een groepje vrouwen kwam zingend aangelopen en legde bloemen op de kist. Ondertussen hoorde je steeds de verdrietige uitlatingen van de vrouwen (geroep, gehuil, geschreeuw). Mannen doen dat niet, die rouwen inwendig.

Toen was het moment voor de sterke mannen, en iedereen mag een handje helpen, om de kist op te tillen en naar de kerk te lopen. Dus toen liepen we met zijn tweetjes in een lange stoet van ca. 150 a 200 mensen.
De kerkdienst zou je kunnen vergelijken met nederland. Alleen is de setting heel anders. Betonnen bankjes en geen glas in lood. Gebed, gepreek, gezang. Je mocht je vinger opsteken als je katholiek was, dan kreeg je een hostie.

Na de kerkdienst liepen we allemaal in colonne naar de begraafplaats. Je zou niet weten dat het daar was als je er langs liep, alles was verwilderd. Maar daar ergens tussen was een gat gegraven en werd de kist met bloemen begraven. De laatste mensen namen afscheid en that was it.

Voor ons dan in ieder geval. Wij gingen weer met een menigte terug naar huis. Maar volgens traditie blijft de familie nog daar. De volgende ochtend scheren mannen hun hoofd en de vrouwen zullen ongetwijfeld nog een nachtje zingen.
Volgens traditie hoor je als familie iedereen te eten te geven die zijn medeleven komt tonen, ongeacht of ze 1, 2 of 7 dagen blijven. Iedereen mag ook langskomen, of je nou bekend bent of niet. Dus doen veel mensen dat vanwege het gratis eten. Vandaar het geld. Vroeger was alles beter en duurde zo’n hele ceremonie soms wel een week. Nu is er minder geld en minder te eten, dus vaak een dag of 3.

Terug in de tent waren we kapot van alle indrukken. Heel heftig, maar heel mooi om mee te maken. Zo’n communitygevoel heb je in Nederland niet meer. Slappe koffie, cake en klaar.